چه عواملی باعث ایجاد چاله هوایی می شود؟

چاله هوایی، آشفتگی جوی یا توربولنس (به انگلیسی : Turbulence) یکی از پدیده های غافلگیر کننده برای مسافران پرواز است و باعث بروز تکان های شدید هواپیما می شود به حدی که توان حرف زدن را از مسافران هواپیما می گیرد.

 

این پدیده جوی میتواند منجر به آسیب دیدن مسافران هواپیما شود به همین دلیل است که خلبان و مهمانداران از مسافران تقاضا میکنند روی صندلی های خود بنشینند و کمربندشان را ببندند. چاله های های هوایی هر چقدر هم شدید باشند برای هواپیماهای امروزی خطرساز نیستند و در نهایت منجر به تکان خوردن ونا متعادل شدن هواپیما می شوند.

 

در مواردی که مسافران روی صندلی خودشان نباشند و کمربند ایمنی نبسته باشند احتمال بروز آسیب وجود دارد که البته منجر به فوت نخواهد شد.

چاله هوایی درست مانند دست انداز در جاده هاست که در هر مسیری میتواند وجودداشته باشد ، چاله های هوایی با وجود ناخوشایندی ولی خطرناک نیستند.

 

چاله هوایی چیست؟

چاله هوایی را میتوانید به عنوان دست انداز هوایی هم بشناسید که خلبان با کمی درایت میتواند به راحتی از آنها عبور کند. هواپیما هنگام برخورد با یک چاله هوایی دچار لغزش های شدید و ناخوشایند و البته غیر خطرناک می شود که معمولا سریع تمام می شود.

 

این پدیده به نام آشفتگی هوایی هم شناخته می شود و توسط خلبان قابل تشخیص است و به همین دلیل به مسافران پیام می دهد که روی صندلی بنشینند و کمربندهای ایمنی را ببندند. معمولا برج مراقبت محدوده پرواز امن را به خلباننشان میدهد تا از برخورد با چاله هوایی تا حد امکان جلوگیری شود.

علت ایجاد چاله هوایی

باد معمولا تمایل به وزش افقی دارد که به نام جریان جتی شناخته می شود ، جریان های جتی میتوانند تا صدها مایل ادامه داشته باشند و با سرعت ۲۵۰ مایل بر ساعت حرکت کنند. درست مانند جریان رودخانه که به سد یا دیواره ای برخورد میکند ، جریان جتی اگر به یک هوای آرام بخورد ، هنگام ادغام با این هوا ، آشفتگی یا چاله هوایی ایجاد می شود.

 

سایر عوامل ایجاد چاله هوایی عبارتند از :

• تغییرات آب و هوا

• توده های هوا نزدیک به قله ها در ارتفاع زیاد

• فشار جوی

• جریان قوی باد در جهت افقی

• گردباد و طوفان شدید

• جریان هوایی که در اثر رعد و برق از سمت بالا یا پایین ایجاد می شود.

• سرعت هواپیما هنگام تغییر جهت

• منطقه همگرایی دو ناحیه گرمسیری که بادهای شمال و جنوب شرقی به هم می رسند.

• بلند شدن یا فرود یک هواپیما بلافاصله بعد از یک هواپیمای دیگر

میزان تلاطم چاله های هوایی

چاله های هوایی از نظر تلاطم به ۳ دسته تقسیم می شوند .

• چاله هوایی ملایم : شدت ضعیفی دارد و عبور از آن مانند عبور از یک دست انداز کوچک در خیابان است و هواپیما به اندازه چند فوت جا به جا می شود.

 

• چاله هوایی متوسط : تعدادشان کمتر از نوع قبلی است و حدود ۱۰ – ۲۰ فوت هواپیما را جا به جا می کنند و بین ۱۰ – ۱۵ دقیقه طول می کشند و نهایت اتفاقی که هنگام عبور از این چاله ها می افتد ریختن نوشیدنی ها است.

 

• چاله هوایی شدید : این چاله ها بسیار کمیاب هستند و در هر ۱۰ هزار ساعت پرواز به اندازه ۵ دقیقه دیده می شوند و میتوانند ارتفاع هواپیما را تا ۳۰ متر تغییر دهند و شرایطی بسیار استرس زا و ناخوشایند برای مسافران ایجاد میکنند ولی خلبان می تواند با مهارت ، هواپیما را کنترل کند.

 

اقدامات لازم هنگام برخورد به چاله هوایی

معمولا ترافیک هوایی به گونه ای تنظیم می شود که فاصله مناسب بین دو پرواز باشد تا فاصله کمی بین فرود یا پرواز دو هواپیما بوجود نیاید.

بالهای هواپیما با قابلیت انعطاف پذیری و جمع شد ن و پایداری مثبت ساخته می شوند بنابراین در صورتی که هواپیما به خاطر تغییرات جوی منحرف شود ، قابلیت برگشت هواپیما به مسیر اصلی را دارند.

 

در صورت مشاهده چاله هوایی غیر منتظره ، خلبان و مهمانداران این مسئله را اعلام کرده و از مسافران می خواهند که خونسردی خود را حفظ کرده ، روی صندلی ها نشسته و کمربند ایمنی را ببندند.

در صورتی که کودکی همراه شما ست بهتر است از هواپیماهایی که صندلی کودک دارند استفاده کنید تا امنیت جانی کودکتان حفظ شود.

پیش بینی چاله هوایی

با این که در سفر های هوایی به جنوب آفریفا و گذر از منطقه همگرایی در مسیر گرمسیری احتمال بروز آشفتگی هوا بیشتر است ولی این آشفتگی میتواند در هر مکان و هر شرایطی ایجاد شود.

پدیده توربولنس توسط رادار یا دیگر وسایل قابل پیش بینی نیست و تنها کاری که خلبان هنگام برخورد با چاله هوایی انجام می دهد ، عبور از آن است.

 

خلبانهای حرفه ای با تجربه ای که در طول سالها بدست آورده اند و با توجه به گزارش های هواشناسی و در نظر گرفتن تغییرات هوا مثل ظاهر شدن و حرکات غیر عادی ابرها ، گزارش های برج مراقبت و پیام دیگر هواپیماها ، مسیر را پیش بینی کرده و بهترین راه را انتخاب می کنند ولی در صورت نزدیک شدن به چاله هوایی هشدار بستن کمر بند ایمنی می دهند .

 

خطرناک ترین چاله های هوایی

خطرناک ترین چاله های هوایی ، توربولنسهایی هستند که در هوای صاف و بدون ابر ایجاد می شوند. این توربولنس های به Clear Air Turbulence معروفند و با علامت اختصاری C.A.T شناخته می شوند.

 

از آنجا که این چاله های های هوایی هیچ علامتی ندارند و به صورت ناگهانی خلبان واردشان می شود میتوانند بیشترین حجم آسیب را به هواپیما و مسافران بزنند چرا که فرصت نشستن روی صندلی و بستن کمربند را پیدا نخواهید کرد.

در طول یک سال چاله های هوایی در آمریکا باعث زخمی شدن ۵۸ مسافر شده اند.